Khortytsya jest ściśle związana z historią Kozaków Zaporoskich. To największa wyspa rzeczna nie tylko na Ukrainie, ale także w Europie. Człowiek osiadł tu od niepamiętnych czasów: pierwsze ślady jego pobytu sięgają III tysiąclecia p.n.e.
Dziś każdy ukraiński student wie, na której rzece leży wyspa Chortyca. Dniepr to największa i najważniejsza arteria wodna na Ukrainie. Jest to główny kanał żeglugowy, ma kaskadę sześciu elektrowni wodnych. Jednak nadal główną atrakcją lokalną jest twierdza ukraińskich Kozaków. Do dziś w Chortyci zachowały się tradycje i zabytki architektoniczne, które mogą nas cofnąć o kilkaset lat i pokazać, jak żyli rejestratorzy.
Północna Chortycia
Najstarsza z sześciu elektrowni wodnych, Zaporizhzhya DneproHPP, została zbudowana w 1932 roku i uruchomiona z pełną mocą w 1939 roku. Z północnych zboczy wyspy Khortytsya otwiera się wspaniały widok na tamę. Tutaj krajobraz jest w większości urwisty: w niektórych miejscach granitowe skały wznoszą się 40-50 metrów nad wodę.
W tej części wyspy znajduje się wiele grot, jaskiń, dużych i małych głazów, przez które trudno zejść do wody. W północnej części - Muzeum Kozaków Zaporoskich, ekspozycja „Sicz Zaporoska”, otwarta w 2009 r., Sanktuaria, „Ścieg Tarasowy” i szlak turystyczny „Ponad progami”.
Khortycia Południowa
Na południu obszar jest bagnisty, gładki, stworzony przez tysiącletnią pracę Dniepru. Tutaj wybrzeże jest wcięte licznymi zatokami i rozlewiskami. Żyzne gleby narzucone przez rzekę stały się prawdziwym rajem dla różnorodnej flory i fauny. Wcześniej zarośla krzewów, drzew, trzcin i traw ciągnęły się od wyspy Chortycia po Chersoń i były nazywane Wielką Łąką Zaporoską.
W tych miejscach znajdował się słynny Protolchy Ford, wzdłuż którego można było przeprawiać się konno od wybrzeża do wybrzeża, nie mocząc nóg ani nie zanurzając się po pas w wodzie. Cała ta wspaniałość została pogrzebana na dnie zbiornika Kachowka podczas budowy kolejnej elektrowni wodnej. Elektrownie wodne łącznie wytwarzają zaledwie 8% energii elektrycznej w kraju i są źródłem ciągłego zagrożenia dla środowiska.
Rezerw
Dzisiaj południowy kraniec wyspy Chortycia ma ogromne znaczenie dla zachowania dzikiej przyrody Dniepru. Pięć pradawnych jezior i półtora do dwóch tuzinów małych stawów i zatoczek to bezpieczna przystań dla wielu gatunków roślin: lilii, lilii wodnych, kasztanów wodnych, irysów, trzcin itp. Najmniejsza paproć na świecie, salwinia pływająca, znajduje się tutaj.
W gościnnych wodach południowej Khortitsy tarło ponad 50 gatunków ryb,gniazduje ponad 120 gatunków ptaków (pomimo tego, że na całej Ukrainie jest ich nieco ponad 300), żyje około 30 gatunków małych ssaków.
Khortitsa Island otrzymała status rezerwy państwowej w 1965 roku. Wcześniej uznawany był za pomnik o znaczeniu lokalnym (od 1958) i republikańskim (od 1963). Po odzyskaniu niepodległości rząd ukraiński przyznał wyspie status parku narodowego (1993).
Z punktu widzenia funkcji ochrony przyrody rezerwat ma ogromne znaczenie: rośnie tu ponad 560 gatunków dzikich roślin. Jak na ograniczoną powierzchnię wyspy liczba ta jest ogromna.
Zaporoże Kozacy
Historia wyspy Chortycia, kojarzonej głównie z Kozakami Zaporożskimi, jest bardzo interesująca. Książę Wiszniowiecki, śpiewany w folklorze pod nazwą Baida, w XVI wieku zjednoczył odrębne oddziały kozackie i zbudował na pobliskiej wyspie (Malaya Khortitsa) fortecę, mającą chronić granice państwa polsko-litewskiego. Jest uważany za prototyp Siczy Zaporoskiej, która pojawiła się dopiero w 1593 roku. W 1557 r. twierdza upadła – chan Devlet Girej, który w styczniu zbliżył się do jej murów, nie powiódł się: 24-dniowe oblężenie nie przyniosło zwycięstwa. Potem przybył już jesienią z posiłkami i doszczętnie zniszczył fortecę.
Przed likwidacją Siczy Zaporoskiej wyspa Chortycia należała do jej posiadłości. Stąd swoje kampanie rozpoczęli Taras Sharko, Ivan Sirko, Sulima, Bohdan Chmielnicki.
Dnipro flotylla
Władzom centralnym nie podobała się formacja wojskowa na obrzeżach imperium. Kiedy część majstra poparła hetmana Mazepę w swoim antyrosyjskim wystąpieniu po stronie Szwedów, w 1709 roku cała Sicz Zaporoska została ogłoszona gniazdem zdrajców i zniszczona, co nie przeszkodziło Kozakom działać po stronie Rosjan. korona w wojnie z Turkami.
W 1737 r. podjęto decyzję o budowie nowej stoczni: wojna trwała w najlepsze, a rosyjskie statki nie mogły przekroczyć progu Dniepru. Do 1739 r. w pobliżu wyspy Chortycia stacjonowała już rosyjska flota wojskowa, licząca około czterysta statków.
W 1998 r. w pobliżu brzegu znaleziono ciało mewy kozackiej, które rok później zabrano znad Dniepru. W 2007 roku znaleziona tam brygantyna została podniesiona na powierzchnię. Dwa starożytne statki stały się podstawą do zorganizowania nieformalnego muzeum Flotylli Dniepru, znajdującej się w południowej części wyspy.
Muzeum Historii Kozaków Zaporoskich
Historia Kozaków Zaporoskich poświęcona jest głównie muzeum otwartemu w 1983 roku na wyspie Chortycia. Pokój, który zajmuje około 1600 metrów kwadratowych, jest urządzony dość ponuro. Ściany wyłożone granitem dają wrażenie przebywania w podziemnej jaskini. Wzdłuż nich wiszą różne relikty starożytności. Oświetlenie ogólne nie jest jasne, podświetlone są jedynie stoły z eksponatami, z których większość została znaleziona na samej wyspie oraz w jej bezpośrednim sąsiedztwie.
Pozostałości starożytnych narzędzi kamiennych, ceramiki, fragmentów starożytnych statków, ikon, artykułów gospodarstwa domowego iwnętrze. Muzeum przedstawia pień dębu bagiennego, który od kilku tysięcy lat leży na dnie Dniepru. Interesujące są dioramy, które ukazują główne kamienie milowe w historii regionu zaporoskiego: „Ostatnia bitwa pod Światosławiem” (według niektórych źródeł na wyspie zginął książę kijowski), „Rada Wojskowa na Siczy”, „Nocny szturm armii sowieckiej na miasto Zaporoże (14.10.1943).)”, „Budowa DneproGES”.
Uwaga dla podróżnych
Latem muzeum jest otwarte od 9.00 do 19.00, zimą od 9.00 do 16.00. W poniedziałki nie działa, należy o tym pamiętać planując wycieczkę na wyspę Chortycia. Wycieczki oferowane przez rezerwat narodowy są ciekawe i różnorodne. Do tej pory po wyspie odbyło się kilkanaście pieszych wycieczek tematycznych, poświęconych różnym stronom jej historii.
Jeśli nie ma ochoty iść za przewodnikiem pieszo przez 45-90 minut, istnieje możliwość zamówienia wycieczki autokarowej trwającej 2,5 godziny do południowej części wyspy. Rezerwat obiecuje przyjemną i pouczającą rozrywkę w towarzystwie wysoko wykwalifikowanych specjalistów. Wyspa jest również popularna wśród dzieci, dla których przygotowano specjalne poranki. Podczas nich maluchy nie tylko bawią się, ale także poznają historię swojej ojczyzny.
Sicz Zaporoska
Wybitne miejsce wśród zabytków wyspy zajmuje historyczno-kulturalny kompleks „Zaporoże Sicz”, który zaczął być budowany w 2004 roku. Część budynków została wykorzystana podczas kręcenia filmu fabularnego. Tarasa Bulby. W 2009 roku kompleks został otwarty dla turystów.
Centrum wystawy stanowi niewielki drewniany kościółek pod wezwaniem wstawiennictwa Najświętszej Marii Panny, który wieńczą trzy kopuły. W sumie w kompleksie znajdują się dwadzieścia trzy budynki, zapoznające zwiedzających z wnętrzami domów kozackich, instytucji urzędowych i oświatowych, tradycyjnej karczmy i zbrojowni. Cała ekspozycja podzielona jest na wewnętrzny kosz i przedmieścia, które niestety okazały się splądrowane przez współczesnych wandali. Wieś otoczona jest palisadą z trzema wieżami strażniczymi, fosą i wałem ziemnym.
Holy zachowuje zwyczaje kozackie i lokalny teatr jeździecki (znajdujący się w południowej części wyspy Chortycia). Działa tu kuźnia, sprzedaje się pamiątki, regularnie odbywają się ciekawe przedstawienia teatralne: tańce, stylizowane walki na miecze, utalentowani jeźdźcy demonstrują swoją sztukę. Teatr regularnie występuje w MCK „Zaporoże Sicz”.
Ani jednego Kozaków
Należy zaznaczyć osobno, że Kozacy nie wyczerpują historycznego bogactwa tych miejsc – wyspa Chortycia, której zabytki są bardzo liczne, była zamieszkana przez ludzi już w dawnych czasach.
W latach 1976-1980 przeprowadzono na wyspie wykopaliska archeologiczne, podczas których w południowej części odkryto osadę wojskową z X-XIV wieku. Poszczególne znaleziska – broń, ceramika – pozwalają sądzić, że osada jest jeszcze starsza. Dziś na terenie wykopalisk otwarto pomnik i kompleks turystyczny „Osada Protovche”.
Scytyjskikopce
Scytowie pozostawili swój ślad na wyspie. Na początku XX wieku znajdowało się tu 129 kopców. Najstarszy z nich należy do epoki brązu (III tysiąclecie p.n.e.). Kopce leżą wzdłuż tzw. drogi scytyjskiej, która kiedyś biegła wzdłuż wzniesionej części wyspy Chortycia. Dziś zrekonstruowano jedenaście kurhanów, ozdobionych kamiennymi posągami i brązowymi stelami. Jeden z nich znajduje się tuż obok Muzeum Historii Kozaków.
Kompleks pamięci i turystyki „Zorova Mogila” („Obóz scytyjski”), poświęcony scytyjskiej stronie historii, zajmuje około pięciu hektarów powierzchni i obejmuje kolejną ciekawą ekspozycję, która przyciąga wyspę Chortytsya - Muzeum Kamienia Posągi. Tutaj możesz zobaczyć wytwory ludzkich rąk, które mają ponad tysiąc lat. Że tak powiem, dotknąć zgiełku stuleci ucieleśnionego w kamieniu.
Taras Szewczenko
Latem 1843 roku do Chortyci odwiedził 29-letni Taras Szewczenko. Z pomocą miejscowych historyków wyznaczono i oznaczono trasę jego wędrówki siedmioma granitowymi głazami, na których wyryto linie z dzieł Wielkiego Kobzara, w których wspomniano o wyspie Chortycy i Wielkiej Zaporoskiej Łące. Chętni mogą podążać śladami poety i podziwiać okolicę ze szlaku ekologicznego „Nad bystrzami”.
Dziś Khortitsa to wyspa, na której reszta jest popularna nie tylko wśród mieszkańców. Jest bardzo pięknie, cicho, nawet spokojnie. Z północno-wschodniego wybrzeża widać elektrownię wodną Dniepr, a w pobliżu znajduje się ekspozycja Sicz Zaporoska, która imituje typową fortecę kozacką z XVI-XVIII wieku. Wygląda prawie mistyczniepoczucie, że jesteś na granicy przeszłości i przyszłości.
Legendy i mity wyspy Khortytsya
Prawie każda skała lub jaskinia na wyspie ma swoją własną legendę. Rozmowa o każdym z nich zajęłaby dużo czasu. Interesująca jest historia Jaskini Węża, którą opisuje Herodot. Powiedzmy, że w magicznej krainie Gelea (historycy wierzą, że jest to Wielka Łąka Zaporoska) Herkules spotkał piękną Wężową Dziewczynę. Zakochali się w tej samej jaskini, do której wąskie wejście widać na zdjęciu wyspy Chortycy, zrobionym przez ekstremalnych kochanków. Dotarcie do niego jest bardzo trudne.
Tylko jedno z trójki dzieci greckiego bohatera z miejscowej piękności zdołało nagiąć heroiczny łuk ojca, a nazywał się Scytian. Co ciekawe, wizerunki Wężowej Dziewicy rzeczywiście można znaleźć na kamiennych głazach wyspy, a ich pochodzenie jest raczej niejasne.
Później ludzie osiedlili Węża Gorynych w słynnej jaskini - on, rzucając kamieniami w bohaterów, którzy nie chcieli zostawić go w spokoju, i stworzył wiele wysepek Dniepru, a nawet słynne bystrza.
Magiczne tajemnice wyspy
Na Khortitsa znajduje się również obiekt, który może zainteresować zwolenników ezoteryzmu - ogromny kamień o wadze pięciu lub sześciu centów, przyniesiony przez lodowiec lub przywieziony skądś przez ludzi. W każdym razie ta rasa nie jest typowa dla tego obszaru: najbliższym regionem, w którym występuje, jest region Doniecka. Głaz jest usiany wyrzeźbionymi liniami, wyraźnie narysowanymi ludzką ręką. Co oznaczają te litery i czy mają sens, niktnie wie na pewno. Powszechnie przyjmuje się, że kamień z wzorem przedstawia rybę (karpia) i służył starożytnym ludziom jako przedmiot kultu. Plotka już obdarzyła kamień magicznymi mocami, które mogą "wyciągnąć" choroby z człowieka.
Tak więc wyspa Chortycia jest bardzo interesująca, bogata w zabytki i legendy. Do tej pory jego popularność nie jest zasłużona. Chcę wierzyć, że czas to naprawi. Jeśli masz okazję, koniecznie odwiedź to miejsce. Powodzenia!
