Twierdza Naryn-Kala (Dagestan) jest znakiem rozpoznawczym miasta Derbent. Cytadela ta została wpisana na honorową listę UNESCO jako zabytek historyczno-kulturalny o światowym znaczeniu. Do dziś zachowały się mury, bramy i baszty zespołu obronnego. Wewnątrz twierdzy znajdują się cysterny i zbiorniki wodne, łaźnie, kościół z kopułą krzyżową i meczet Juma. Te dwie ostatnie świątynie są najstarsze na terenie Federacji Rosyjskiej.
Naukowcy wciąż debatują, ile lat ma Naryn-Kale. Najwcześniejsze konstrukcje twierdzy pochodzą z VI wieku, a najpóźniej z XV. Wybierzmy się na wirtualną wycieczkę po tej starożytnej fortyfikacji.
Twierdza Naryn-Kala: historia
Samo miasto Derbent ma ponad pięć tysięcy lat. Uważa się, że cytadela, zwana Naryn-Kala, czyli Słoneczna Twierdza, została zbudowana przez Szacha Kavada w VI wieku. Jego syn, Chosrow Pierwszy Anushirvan, kontynuował dzieło ojca i wzniósł mur forteczny blokujący przejście między Kaukazem a Morzem Kaspijskim. Uważa się, że jego długość wynosiła czterdzieści kilometrów. Mur wszedł do morza, blokując w ten sposóbdroga dla barbarzyńców z północy przez płytką wodę i zapewnienie obrońcom cytadeli dogodnego portu. Ale wszystkie te budynki należą do okresu przedarabskiego wczesnego średniowiecza. A współczesne badania archeologiczne wykazały, że na terenie twierdzy Naryn-Kala (Derbent) istniała starsza osada otoczona murem z surowej cegły. Pochodzi z czasów panowania Jezdegerda II (438-457) i należy do późnego okresu albańsko-sarmackiego i sasanskiego. Ale to nie wszystko. Na kamiennym cokole ułożono surową cegłę. Podobno mur ten należy do murów obronnych Derbentu, które istniały pięć tysięcy lat temu.
Gdzie i dlaczego został zbudowany Naryn-Kala
We wczesnym średniowieczu państwo perskie było stale narażone na najazdy barbarzyńskich koczowników ze stepów w pobliżu delty Wołgi. Dlatego postanowiono zablokować tzw. Bramy Kaspijskie między ostrogami pasma Dzhalgan a morzem. Wytrzymała i niezawodna cegła grubych i wysokich murów była nie do zdobycia dla ówczesnej broni. Ale nawet później twierdza Naryn-Kala wytrzymała wiele oblężeń. W końcu teren pomógł obrońcom. Z trzech stron zbocza wzgórza, na którym wznosi się cytadela, są bardzo strome.
Fort, w przeciwieństwie do poprzednich kompleksów warownych, nie był osadą. Stał w pewnej odległości od Derbentu i był zamieszkany przez strażników strzegących wąskiego przejścia. Ale forteca była także rezydencją marzpanów – irańskich namiestników. Dlatego szybko stał się ważnym ośrodkiem administracyjnym, handlowym i kulturalnym.
Potężna cytadela
Do tej pory ludzie byli zdumieni zdolnościami obronnymi twierdzy. Jego kształt podyktowany jest konturami reliefu. Twierdza Naryn-Kala to nieregularny wielobok, nakreślony murami o grubości trzech metrów. Do lutowania budowniczowie używali zaprawy wapiennej i bloków kamiennych. Wysokość tych ścian wynosi od dziesięciu do dwunastu metrów. Wzdłuż obwodu znajdują się wieże - w odległości około 20-30 m od siebie. Powierzchnia twierdzy to cztery i pół hektara. W południowo-zachodnim krańcu warowni znajduje się kwadratowa wieża, będąca nadprożem z murem Dag-bara, zamykającym „przejście kaspijskie”. Jedna część poszła nad morze, a druga w góry. Na różnych poziomach twierdzy znajdują się cztery dziedzińce. Od strony Derbent cytadela strzegła bardzo stromego zbocza góry. Tak więc twierdzę można było zdobyć tylko za pomocą artylerii. Co wydarzyło się w 1796 roku podczas wojny rosyjsko-perskiej.
Wewnętrzne budynki twierdzy Naryn-Kala
Cytadela strzegąca północnych granic Persji była przygotowana na możliwe długie oblężenie. Dla autonomicznego systemu zaopatrzenia w wodę zbudowano podziemne kanały prowadzące od górskich źródeł do kamiennych zbiorników wewnątrz twierdzy. Jednym z tych czołgów był… kościół chrześcijański. Ta budowla z krzyżową kopułą została wzniesiona w IV lub V wieku. Później służyła jako świątynia czcicieli ognia - Zoroastrian. Kiedy islam osiadł na tych ziemiach, budynek został opuszczony. Stopniowo zeszła pod ziemię i zaczęła być wykorzystywana jako zbiornik do przechowywania wody. Paradoksalnie,ale dzięki temu kościół przetrwał do naszych czasów. To najstarszy kościół chrześcijański w Rosji.
Meczet Juma należy do średniowiecznych zabytków architektury. Jest też najstarszym w Rosji. Jego budowa sięga VIII wieku. Jednak w kolejnych wiekach budynek był kilkakrotnie przebudowywany. W XV wieku przed meczetem wzniesiono medresę. Byłem w cytadeli Naryn-Kala (Derbent) i pałacu szacha. Ale przyszedł do nas w gruzach.
Budynki New Age na terenie Naryn-Kala
Twierdza, a wraz z nią miasto, nie straciły strategicznego znaczenia nawet pod koniec średniowiecza. W cytadeli osiedlili się Derbenci chanowie. Zamienili twierdzę Naryn-Kala na swoją rezydencję. Pałac szacha został opuszczony, ale nowe komnaty chana wzniesiono na terenie cytadeli w XVIII wieku (za panowania Fet-Ali). Dodatkowo kompleks został uzupełniony budynkami administracyjnymi. Są to zindan (piwnice więzienne), divan-khana (biuro). Tu w mauzoleach spoczywają szczątki władców Derbent.
Zachowały się również łaźnie Chana (XVI-XVII w.). Wartownia należy do zabudowy rosyjskiej z XIX wieku. Teraz w tym budynku mieści się galeria sztuki Derbent.
Wykopaliska archeologiczne
W XX wieku historycy rozpoczęli prace na terenie twierdzy, aby ustalić prawdziwy wiek Naryn-Kali. Oczywiście budowa cytadeli i wzniesienie muru obronnego Dag-bary, zamykającego przejście Derbent, należą do szóstegostulecie. Ale badania archeologiczne cofnęły wiek osady w głąb wieków. Okazuje się, że już w VIII wieku p.n.e. istniała tu gród obronny. Stratygrafia warstw kulturowych wskazuje na trudną historię. Naprzemienne popioły świadczą o tym, że szarzenie doświadczyło wielu pożarów. Ale miejsce na szczycie wzgórza, na którym obecnie stoi twierdza Naryn-Kala, nigdy nie było puste. Kontrola nad przejściem między Morzem Kaspijskim a Kaukazem zawsze była ważna w stosunkach wojskowych i handlowych. Osada stale rosła i rozwijała się aż do infiltracji Sassan.
Skansen
W 1989 roku utworzono Państwowy Rezerwat Historyczno-Architektoniczny. Obejmuje starożytne dzielnice miasta Derbent i kompleks muzealny „Cytadela Naryn-Kala”. Strefa chroniona obejmuje 2044 ha. Na tak rozległym terenie znajduje się około dwustu pięćdziesięciu zabytków kultury i historii. Są to budynki użyteczności publicznej i mieszkalne, świątynie chrześcijańskie i muzułmańskie, artefakty archeologiczne wydobyte z wykopalisk. Ale nie tylko cytadela jest interesująca dla turystów. Warto odwiedzić Stare Miasto. Derbent, którego imię jest tłumaczone z perskiego jako „Zamknięte Wrota”, zawsze był nierozerwalnie związany z jego fortecą. W 2003 roku Komitet UNESCO wpisał cały ten kompleks historyczno-architektoniczny na Listę Światowego Dziedzictwa ludzkości. A w 2013 roku, według wyników głosowania obywateli Rosji, twierdza Derbent zajęła piętnaste miejsce wśród najbardziej znanych i kultowych zabytków.nasz kraj.
Naryn-Kala: wycieczka
Co turysta powinien odwiedzić samodzielnie w cytadeli? Do oglądania udostępniono fragment pałacu chana z XVIII wieku. Ciekawie będzie również przyjrzeć się łaźniom. Ta częściowo podpiwniczona konstrukcja podzielona jest wewnątrz na dwie ogromne sale. Przylega do nich kilka małych pomieszczeń o sklepionych dachach. Warto również odwiedzić podziemne więzienie Zindan. Ta głęboka na jedenaście metrów konstrukcja ma kształt dzbanka. Pochyłe ściany uniemożliwiały więźniom wspinanie się na górę. Najpiękniejszą ze wszystkich bram twierdzy jest Orta-Kala w południowej ścianie. Warto również zapoznać się z systemem zaopatrzenia w wodę cytadeli. Zachowały się rury kamienne i ceramiczne. A w samym Derbencie mieszkańcy nadal pobierają wodę z fontann Khaibulakh i Dgiarchi-bulakh, która jest dostarczana ze źródeł górskich przez stary akwedukt. I oczywiście nie można opuścić cytadeli bez odwiedzenia meczetu Juma i starożytnej chrześcijańskiej świątyni.
