Wszyscy mówią o Krzywej Wieży w Pizie. Ale czy wiesz, jaki cud, jakim jest przechylony budynek, można zobaczyć w prawie każdym kraju? A czasami, jak np. w Chinach, Włoszech czy Rosji, jest ich kilka. Ale PR to wielka siła. Krzywa Wieża w Pizie, której zdjęcia są replikowane tak, że każdy, nawet zapalony domownik, mógł ją zobaczyć, przysłania wszystkie inne pochyłe budynki. I nie tylko to: to arcydzieło średniowiecznej architektury z tak niebezpieczną wadą zaczęło być kopiowane. Ludzie lubią łaskotać nerwy i mieszkać w rzekomo zapadających się budynkach. Dlatego obecnie wznoszone są budynki, w których projekt jest specjalnie określony kąt nachylenia. Takie „spadające” nowe budynki pojawiły się w Dusseldorfie, Abu Zabi, Madrycie, Montrealu i Las Vegas. Ale w tym artykule porozmawiamy o starych budynkach. Niektóre z nich, jak choćby wieża w hiszpańskim mieście Saragossa, nie przetrwały walki z grawitacją, ale wiele nadal stoi, a nawetmocno ustalił swój kąt nachylenia.
Dlaczego spadają?
Powodów, dla których budynek odbiega od osi pionowej, może być wiele. Architekci, rozpoczynając budowę, muszą nie tylko narysować projekt konstrukcji, ale także zbadać grunt w miejscu jej budowy. Gleby piaszczyste lub bagienne z czasem uginają się pod wpływem surowości budynku, co może spowodować jego przetoczenie. To właśnie spowodowało upadek Krzywej Wieży w Pizie. Sam budynek wykonany z różnokolorowego marmuru jest doskonały. Budynek przypomina zamarzniętą kamienną koronkę. Zaczęła się jednak toczyć już podczas budowy. Stopniowo kąt nachylenia stał się groźny. Ale teraz konserwatorzy byli w stanie rozwiązać ten problem. Całkowicie zabezpieczyli grunt pod podstawą wieży i zatrzymali jej upadek. Trzęsienia ziemi często niszczą budynki lub… przechylają je. Ruch płyt tektonicznych może również powodować przewracanie się wysokich wież. Proces ten nie jest tak szybki jak trzęsienie ziemi, ale z biegiem lat kąt nachylenia staje się coraz bardziej zauważalny. Teraz, jeśli przyjrzysz się uważnie londyńskiemu Big Benowi, zobaczysz, że jest prawie pół metra przesunięty na północny zachód. Są też takie „upadające” budynki, które pojawiły się nie w wyniku błędu w obliczeniach inżynierskich, ale przeciwnie, w wyniku genialnego przewidywania. W Chinach jest wiele takich wież. Architekci, biorąc pod uwagę różę wiatrów i glebę, specjalnie dali budynkom taki kąt nachylenia, aby były bardziej stabilne.
Najbardziej spadająca wieża
Gdzie jest ten rekordzista? To bynajmniej nie jest Krzywa Wieża w Pizie. Na światowej sławy włoska konstrukcja, kąt nachylenia to tylko 5,2 stopnia. Ale wieża Huzhu, która znajduje się w górach Tian Ma w chińskiej prowincji Songjiang niedaleko Szanghaju, przechyliła się o 6,63 stopnia. Ponadto ta siedmiopiętrowa kamienna konstrukcja, wysoka na dziewiętnaście metrów nad Cham, jest o sto lat starsza od swojego rywala z Pizy. Został wzniesiony za cesarza Yuanfenga około 1079 roku. Wieża została pierwotnie pomyślana jako pochylona. Często w tym miejscu wieją silne wiatry południowo-wschodnie. Wieża jest pochylona w przeciwnym kierunku, aby podtrzymywać ją prądy powietrza. Mówią, że gdyby budynek był ustawiony ściśle w pionie, już dawno by się zawalił. Zgodnie z tymi samymi obliczeniami, w 1621 roku, na wyspie Jiang-sin pośrodku rzeki Yujian wzniesiono Smoczą Wieżę Guilun. Jej wierzchołek jest odchylony od podstawy o ponad metr.
Skromny rekordzista
Jeżeli głównym kryterium nie jest odchylenie wierzchołka od podstawy (mierzone w metrach), ale po prostu kąt nachylenia od powierzchni ziemi, liczony w stopniach, wówczas prym wiedzie mała bezimienna pochylona wieża. Kraj Chiny, prowincja Liaoning, hrabstwo Suizhong - to są jego współrzędne. Kąt padania - aż dwanaście stopni - jest dwa i pół razy większy niż Krzywej Wieży w Pizie. Jednak chińska struktura jest niewielka. Składa się z trzech kondygnacji i ma tylko dziesięć metrów wysokości (w porównaniu do 90 m przy Krzywej Wieży w Pizie). Dlatego odchylenie blatu od podstawy jest niewielkie.
Najstarsza Krzywa Wieża
Lokalizuje się również w Chinach. To jest Wieża Huqiu. Ośmiobocznyza Xiande (późniejsza dynastia Zhou) około 959 wzniesiono siedmiopiętrowy budynek z czarnej cegły. Powodem przechyłu w tym przypadku (z tego najczęściej pojawiają się spadające wieże) jest brak architektów. Miękkie gleby z czasem zatonęły, a teraz chińscy konserwatorzy mają duży problem: jak powstrzymać upadek starożytnego punktu orientacyjnego. Sytuacja stała się niebezpieczna: stara cegła zaczęła się kruszyć. W 1981 roku ustabilizował się stopień osiadania. Ustalono również kąt nachylenia. Jest 2,47 stopnia. Jednocześnie szczyt znajduje się 2,32 metra od podstawy.
Spadające wieże w Rosji
W naszym kraju często można spotkać również przechylone (czasem pod dość niebezpiecznym kątem) budynki. Najbardziej znana jest wieża Newyansk. Znajduje się w centrum dzielnicy regionu Swierdłowska o tej samej nazwie. To zabytek z XVIII wieku. Jednak chwałę wieży Newyansk przyniósł nie zauważalny kąt nachylenia, ale wyjątkowa sala audialna. Ma doskonałą akustykę. Tam na Uralu znajduje się również dzwonnica przy katedrze w mieście Usolje. W Kazaniu, na miejscowym Kremlu, szczyt wieży Syuyumbike odbiegał od podstawy o prawie dwa metry. I wreszcie w Solikamsku przy Soborze Podwyższenia Krzyża znajduje się również „spadająca” dzwonnica. Co ciekawe, rosyjska myśl ludowa nigdy nie przypisuje przyczyn przechylania się budynków ruchowi płyt tektonicznych, osiadaniu gruntów lub błędnym obliczeniom inżynieryjnym. Winę zawsze ponoszą diabły, śmierć kazańskiej księżniczki (Syuyumbike) lub nostalgię architekta Atanazego za jego ojczystą Tułą (Newyansk).
Piza, Bolonia, Wenecja, Rzym
Słynna dzwonnica katedry w Pizie nie jest jedyną krzywą wieżą we Włoszech. I nawet w tym mieście jest jeszcze jedna pochyła konstrukcja. To dzwonnica kościoła klasztornego św. Michała Bosego. Dawno, dawno temu średniowieczne miasta miały świeckie wieżowce, w których mieszkały rodziny szlacheckie. W Bolonii pozostały dwa takie budynki - Torre degli Asinelli (wysokość stu metrów) i Torre Garisenda o połowę niższa od niej. Oba stoją na ulicy Rizzoli i są symbolem Bolonii. W Wenecji są też dwie krzywe wieże. Pierwszy znajduje się na wyspie Burano. To jest dzwonnica kościoła San Martino. Drugi znajduje się w rejonie Kastelo. To jest dzwonnica greckiego kościoła prawosławnego San Giorgio dei Grechi. Trzęsienie ziemi z 1348 r. zamieniło wcześniej prostą wieżę Milicji (wzniesioną za papieża Innocentego III) w opadającą.
Krzywe Wieże Polski
Podmokły teren, silne, stabilne wiatry oraz wady konstrukcyjne stworzyły w tym kraju spadające wieże. To prawda, że są one skromnie nazywane „krzywymi”. Najsłynniejszym z nich jest toruńska Kshiva Vezha. Jest częścią średniowiecznych struktur obronnych miasta. Wychowany w XIII wieku. Od tego czasu oddalił się od pionu o półtora metra. Kolejna „Kshiva Vezha” znajduje się w miejscowości Zombkowice-Slańsk, która znajduje się przy kościele św. Anny (1413). W związku z przemieszczeniem się płyt tektonicznych pod koniec XVI wieku wieża zaczęła się toczyć. Teraz jego nachylenie wynosi dwa metry. W wieży mieści się Muzeum Frankensteina. We Wrocławiu do najstarszego budynku w mieście, kościoła św. Idzi przylega do krzywej Wieży Kapitularza.
Pochylone dzwonnice i inne budynki
Możemy wymienić tylko spadające wieże rozsiane po całym świecie. To jest stary kościół (Oude Kerk) w holenderskim mieście Delft, kościół św. Małgorzaty w rumuńskich mediach. Ze względu na specyfikę gleb takich pochylonych budynków co najmniej kilkanaście w Wielkiej Brytanii i Irlandii. Możesz nazwać wieżę Greyfriars w King's Lynn, Bridgnorth (Shropshire), Kilmacdu w Galway (Irlandia), Zamek Caerphilly w Walii, wieżę zegarową Alberta w Belfaście. W Niemczech w Ulm znajduje się również krzywa wieża o nachyleniu 3,3°. A nawet w Ławrze Kijowskiej Wielka Dzwonnica przechyliła się o 62 centymetry w kierunku północno-wschodnim, co jest bardzo zauważalne przy wysokości budynku 96 metrów.
