Uktus to lotnisko w dzielnicy Czkalowski w Jekaterynburgu. Jedno z pierwszych lotnisk cywilnych na Uralu, które działa od 1923 roku. W ostatnim czasie stan techniczny obiektu nie spełnia już wyśrubowanych norm lotnictwa cywilnego, a w 2012 roku został wykreślony z Państwowego Rejestru. Na bazie eskadry Drugiego Przedsiębiorstwa Lotniczego Swierdłowska powstała Uktus Airline SA, która wykonuje prywatny transport lotniczy. Od 2016 roku na tym terenie działa SSE „Dolina Tytanu”, której jeden z podmiotów zajmuje się licencjonowanym montażem samolotów krótkodystansowych L-410.
Co to jest lotnisko Uktus
Jest to dawne główne lotnisko cywilne miasta Swierdłowsk, administracyjnie należy do okręgu śródmiejskiego Czkałowskiego. Znajduje się na północno-zachodnim krańcu miasta Aramil, 10 km od południowo-wschodnich obrzeży Jekaterynburga i 20 km od jego centrum. Lotnisko Koltsovo zostało zbudowane 5 km na północ w 1930 roku, dziś jest główną bramą powietrzną regionu Swierdłowska.
Uktus Airport ma status wspólnej bazy. W szczególności tutajznajduje się baza 695. Lotniczego Zakładu Remontowego Ministerstwa Obrony Rosji, a także wydzielona eskadra śmigłowców Wojsk Wewnętrznych MSW.
Obiekt znajduje się w dogodnej lokalizacji, na płaskim terenie (196 m n.p.m.). Są tutaj 2 pasy startowe:
- beton asf altowo-betonowy 08/26 1803 długości i 40 m szerokości;
- ziemię 08/26 1500 długości i 70 m szerokości.
Lotnisko jest przeznaczone do startu/lądowania samolotów krótko- i średniodystansowych (Jak-40/42, An-12/24), pracowników transportowych (An-74), śmigłowców, a także lżejszych samolotów.
Początek chwalebnych czynów
W 1923 roku powstało Rosyjskie Towarzystwo Przyjaciół Floty Powietrznej (ODVF). Ten sam rok stał się kamieniem milowym w tworzeniu i rozwoju lotnictwa cywilnego na Uralu. Wolontariusze zjednoczeni wspólnym impulsem zebrali fundusze na zakup samolotu Krasny Ural.
Do końca 1923 r. uralski oddział ODVF postanawia kupić trzy samoloty do lotów propagandowych i komunikacji z miastami regionu. W tym samym czasie rozpoczęto wyposażanie lądowiska w rejonie traktu Uktussky, które później stało się bazą dla lotniska Uktus, pierwszego w Swierdłowsku. W sumie na zakup samolotów zebrano 6,8 mln rubli, za które w Moskwie zakupiono trzy Junkery. Po demonstracji na lotnisku samoloty otrzymały nazwy „Czerwony Ural”, „Ural Komsomolec” i „Smychka”.
Okres przedwojenny
Pod koniec lat 20. było jużsporo urządzeń o różnych wzorach i kolorach. 22 lipca 1928 r. otwarto pierwszą linię lotniczą łączącą Swierdłowsk z Moskwą. Jego pionierem był uralski pilot Fedor Kononenko. Plan pięcioletni przewidywał utworzenie linii napowietrznych ze Swierdłowska do Solikamska, Sierowa, Tiumenia, Magnitogorska, Permu, Surgutu i innych miast. Wszystko to spowodowało konieczność wybudowania regularnie działającego pasa startowego, a pod koniec 1928 roku podjęto decyzję o jego rozbudowie i budowie obiektów infrastrukturalnych.
Urodziny lotniska Uktus to 1 stycznia 1932. Do tego czasu ukończono budowę lotniska, która obejmowała:
- terminal lotniczy;
- garaż;
- sklepy naprawcze;
- magazyn gazu;
- punkt pierwszej pomocy;
- stacja pogodowa;
- telegraf radiowy.
Komunikacja pasażerska została nawiązana przede wszystkim z Moskwą, Czelabińsk, Magnitogorsk, Irkuck, Nowosybirsk. Pod względem wielkości i wyposażenia Uktus był jednym z głównych lotnisk w ZSRR.
Podczas II wojny światowej wielu pilotów Uktus służyło na frontach wojennych lub wyjeżdżało w podróże służbowe. Na cześć ich bezinteresownej pracy i militarnych wyczynów odsłonięto pomnik pracowników lotniska Uktus.
Lata powojenne
Rozwój lotnictwa śmigłowcowego rozpoczął się od śmigłowców Mi-1 i Mi-4, których seryjną produkcję rozpoczęto w 1956 roku. Wykorzystywano je do badań geofizycznych, w ambulansach lotniczych, patrolach leśnych, lotniczych pracach chemicznych i innych rodzajachaplikacje specjalne.
W zimie 1966 roku załoga statku kosmicznego z kosmonautami na pokładzie Bielajewa i Leonowa zboczyła z zamierzonej trajektorii lądowania i wylądowała w tajdze regionu Perm. Na poszukiwanie astronautów wyleciała załoga Uktus śmigłowca Mi-4 pod dowództwem Lwowa. Znaleziono pojazd do lądowania z astronautami, którym zrzucono ciepłe ubrania i zapas żywności.
W latach 60. i 70. intensywność lotów stale rosła. Dziennie wykonywano do 50 lub więcej lotów cywilnych, nie licząc lotów śmigłowcami. W tym czasie teren wokół lotniska był gęsto zabudowany blokami miejskimi. Konieczne stało się przeniesienie obiektu poza granice Swierdłowska. W 1984 roku zakończono budowę nowego pasa startowego w Aramil. W 1985 roku lotnisko Uktus zostało przeniesione do lokalizacji w pobliżu Aramil.
W miarę pogarszania się klimatu gospodarczego i politycznego w kraju liczba lotów stale spadała. Do 1991 roku intensywność lotów spadła do 30 lotów dziennie i to w szczycie sezonu letniego. Zimą ich liczba była jeszcze mniejsza.
Ostatnie czasy
W 1995 roku lotnisko rozpoczęło globalną odbudowę. Ogólnie rzecz biorąc, cała działalność przedsiębiorstwa zaczęła się zmieniać - celem był rozwój lotnictwa biznesowego. Personel lotniczy i naziemny opanował obsługę samolotów Jak-40 i An-74 w dość krótkim czasie.
Jednak sytuacja nie może być nazwana różową. W 1996 r. liczba odlotów JSC „Airport Uktus” nie przekraczała 10 tygodniowo. Głównypojazdy to An-2 i An-24. Od 2002 roku w Uktus rozpoczęto eksploatację nowego, wygodnego samolotu An-74, który spełnia wszystkie wymagania lotów międzynarodowych. Pierwszy lot odbył się 1 listopada 2002 roku pod kontrolą pilota-instruktora V. A. Kurtyana.
W 2004 roku podjęto próby ożywienia działalności lotniska. Wyremontowano budynek terminalu, zmodernizowano pas startowy, wymieniono urządzenia nawigacyjne. Samoloty Jak-40 i An-74 wykonywały loty czarterowe, w tym zagraniczne. Jednak pomimo odnowienia floty lotniczej w 2012 roku ogłoszono upadłość Drugiego Przedsiębiorstwa Lotniczego w Swierdłowsku.
Bieżący stan
Dziś lotnisko Uktus przechodzi trudne czasy. Zaostrzenie wymagań dotyczących regionalnych przewozów lotniczych doprowadziło do zaprzestania krajowych lotów regularnych. Jednocześnie terytorium pozwala na poszerzenie i wydłużenie pasa startowego. Wielokrotnie kłębiły się plany modernizacji i przebudowy kompleksu, ale ambitne projekty nie zostały jeszcze zrealizowane.
W celu zachowania obiektu na jego bazie utworzono specjalną strefę ekonomiczną „Dolina Tytanu”. W pomieszczeniach technicznych i hangarach uruchomiono szereg zakładów produkcyjnych, w tym wielozadaniowy 19-miejscowy samolot Let 410 Turbolet, lekki silnik Diamond DA 40. Linia Uktus obsługuje również prywatne loty komercyjne.
